Исломнинг ўзаги бўлган ҳадислар

Исломнинг асоси ва ўзаги бўлган ўттизта ҳадис жамланмаси

Ҳадис (араб. — хабар, гап, янгилик) — Муҳаммад (сав) айтган сўзлари, қилган ишлари, иқрорлари тўғрисидаги ривоят. Ислом динида Қуръ-ондан кейин 2-манба ҳисобланади. Ҳ. 2 қисмдан иборат бўлади: матн ва иснод. Ҳ. 2 турга — Ҳ.и қудсий (маъноси Аллоҳ таолоники, айтилиши расулуллоҳ томонидан бўлган Ҳ.лар) ва Ҳ.и набавийга бўлинади. Ҳ.лар эъти-борга олиниши жиҳатидан 3 қисмга бўлинади: 1) саҳиҳ (ишончли); 2) ҳасан (яхши); 3) заиф.

Қуръонда барча ҳуқуқий ва ахлоқий масалалар умумий тарзда баён этилган. Уларга аниқлик киритиш ва изоҳлаш учун Муҳаммад (сав) ўз Ҳ.ларини айтарди. Бу Ҳ.ларни пайғамбарларнинг сафдошлари ёдда сақлашга ҳаракат қиларди. Пайғамбар вафотидан сўнг Ҳ.ларни нақл қилиш одат тусига кирди. Шу муносабат билан бир гуруҳ мусулмонлар уни ёзма шаклда тўплай бошладилар. Биринчи Ҳ. китобини Ибн Шиҳоб аз-Зуҳрий ёзди. Ундан кейин бирин-кетин Ҳ. тўпламлари тасниф этила бошлади. Лекин бу тўпламлар муайян тартибга солинмаган, бобларга ажратилмаган бўлиб, уларда пайғамбар Ҳ.лари билан саҳобалар ва тобеъинларнинг фатволари чалкаштириб юборилган эди.

Бу ҳадислар Исломнинг асоси ва ўзагидир. Уламолар бу ҳақда кўп ихтилоф қилишган. Уларнинг сўзларидан туғилган нарсани ўзим қўшган нарса билан жамлаганда ўттизта ҳадис бўлди.

"Ал-Азкор"дан, ал-фақиҳ ан-Нававий