Azərbaycan tarixi

Azərbaycan dili / Русский язык

(Azərbaycanca)

Şablon:Sidebar with collapsible lists: Şablonda düyün tapıldı Azərbaycan tarixi — qədim dövrdən bu günə kimi Azərbaycanın tarixi. Azərbaycan ərazisində hələ Paleolit dövründən etibarən məskunlaşma var idi (Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop və Qobustan petroqlifləri). E.ə. IV əsrdən 705-ci ilə qədər Azərbaycan ərazisində Qafqaz Albaniyası çarlığı mövcud idi, regionun cənub-şərqi hissəsi isə Atropatenanın tərkibində idi. VIII əsrdə Albaniya və Atropatena Ərəb Xilafətinin tərkibinə daxil olur və islam və islam mədəniyyəti ilə tanış olur. Ərəb Xilafətinin zəifləməsindən sonra Azərbaycanda bir sıra feodal dövlətlər meydana gəlir (Şirvanşahlar, Salarilər, Sacilər, Şəddadilər və Rəvvadilər).

XI əsrdə Azərbaycanın Böyük Səlcuq İmperiyasının tərkibinə daxil olması Azərbaycan xalqının formalaşması prosesində əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan xalqının formalaşması XV əsrdə başa çatır.[1] Arran XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin tərkibinə daxil olur, XIII əsrdə isə monqolların hücumuna məruz qalır. Azərbaycan Elxanilər və Teymurilər dövlətinin tərkibinə daxil olur. Teymurilərin zəifləməsi ilə Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri yaranır. XVI əsrdə Azərbaycan Səfəvilər dövlətinin tərkibinə daxil olur. 1747-ci ildən XIX əsrin əvvəllərinə qədər regionda Azərbaycan xanlıqları mövcud olmuşdur. Rusiya imperiyasının tərkibinə daxil olduqdan sonra Azərbaycan ərazisi quberniya və uyezdlərə bölünür.

Rusiya imperiyasının süqutundan sonra, 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaradıldı. 1920-ci ildə yaranan Azərbaycan SSR 1936-cı ildə SSRİ-in tərkibinə daxil oldu. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası SSRİ-dən ayrılaraq müstəqilliyini elan etdi.

(Русский)

История Азербайджана — здесь описывается история Азербайджана с древнейших времён до наших дней. Территория Азербайджана была населена ещё со времён палеолита (стоянки первобытных людей обнаружены в Азыхской пещере, Гобустане и т.д.). Со II века до н. э. до 705 года на территории современного Азербайджана существовало полиэтническое царство Кавказская Албания (до 387 года только на левобережье реки Кура), юго-восточные же регионы входили в состав Атропатены. В VIII веке территория Албании и Атропатены входят в состав Арабского халифата, начинает распространяться ислам и исламская культура. После распада халифата здесь образуется ряд феодальных государств (Ширваншахов, Саларидов, Саджидов, Шеддадидов и Раввадидов).

В XI веке данная территория попадает под власть Сельджукской империи, и в результате миграции тюркских племён начинается тюркизация древнего населения региона (албанские и иранские племена), что приводит к началу процесса[1] формирования азербайджанского этноса, которое завершается в основном к концу XV века[1]. В XII веке территория Аррана входит в состав Государства Ильдегизидов. В XIII веке начинается монгольское нашествие. Территория современного Азербайджана попадает под власть Хулагуидов и Тимуридов, после ослабления которых в регионе распространяется власть туркоманских государств Кара-Коюнлу и Ак-Коюнлу. В начале XVI века территория Азербайджана входит в состав Сефевидского государства. С 1747 до начала XIX века существовали многоэтнические полунезависимые азербайджанские ханства. В начале XIX столетия территории, некогда занимаемые ханствами, переходят в состав Российской империи. Присоединённая территория делится на губернии и уезды.