Fizika Qo'llanma

Fizika Qo'llanma - Mavzular bo'yicha eng asosiy formüller va qoidalar

Fizika tabiat hodisalarining eng sodda va shu bilan birga eng umumiy qonunlarini, materiyaning hossalari, tuzilishi va uning harakat qonunlarini o`rganadigan fandir.

Fizika so`zi yunoncha «phusis» -tabiat so`zidan olingan bo`lib, un qinlari barcha tabiatshunoslik bilimlarining asosida yotadi. shuning uchun ham uni uzoq vaqt tabiat falsafasi ham deb ataganlar. Tajribaviy materiallarning ko`payishi, ularning ilmiy umumlashtirilishi va tekshirish usullarining takomillashtirilishi natijasida, tabiat falsafasidan- astronomiya, himiya, biologiya, geologiya va boshqa tabiiy fanlar, jumladan fizika ham ajralib chiqqan. Shuning uchun ham fizikaning boshqa tabiiy fanlar bilan chegarasi shartli bo'lib vaqt o`tishi bilan, o`zgarib boradi. Inson bilimining chuqurlashuvi bu fanlar orasida yanada chambarchas bog`lanish mavjudligini ko`rsatdi. Buning natijasi sifatida esa –astrofizika, fizikaviy himiya, biofizika, geofizika kabi fanlar vujudga keladi.

Fizikaning qonunlari ma`lumotlarga asoslangan bo`lib, asosan tajribalarda o`rnatilgan va matematik tilda ifodalangan miqdoriy tenglamalardan iboratdir. shu sababli, u aniq fanlar qatoriga kiradi.

O'rganiladigan malzeme harakatlari, shakllari va ob`ektlarning ko qirraliligiga asosan fizika bir qator qismlarga bo`linadi:

1. Atom va molekulyar fizika;

2. Gaz va suyuqliklar fizikasi;

3. Qattiq jismlar fizikasi;

4. Plazma fizikasi;

5. Elementar zarrachalar fizikasi;

6. Yadro fizikasi.

Matrakat harakat turlariga qarab fizika quyidagi bo`limlarga bo`linadi:

- Moddiy nuqta va qattiq jismlar mexanikasi;

- Termodinamika va statistika;

- Elektrodinamika;

- Optika;

- Gravitatsiya;

- Kvant mexanikasi;

- Maydonning kvant nazariyasi;

- Tebranish va to`lqinlar;

- Amaliy optika.

Fizika fani deneysel va nazariy fizikaga bo`linadi. Deneysel fizika tajribalar asosida yangi ma`lumotlar oladi va qabul qilingan qonunlarni tekshiradi. Nazariy fizika tabiat qonunlarini ta`riflaydi, o'rganiladigan hodisalarni tushuntiradi va yuz berishi mumkin bo'lgan hodisalarni oldindan aytib beradi. Amaliy fizika ham mavjud (masalan: amaliy optika yoki amaliy akustika).

Fizikaning tarixiy rivojlanishi. Fizika tarixini 3 davrga bo'lib ogangan mumkin: 1) qad. zamondan 17-asrgacha bolgan davr; 2) 17-asrdan 19-asr oksirigacha bolangan davr. Bu davrdağı fizika fani, odatda, klassik fizika nomi bilan yuritiladi; 3) 19 asr oxiridan hozirgi paytgacha bo'lgan davr. Hozirgi zamon fizikasi (yoki eng yangi fizika) shu davrga mansub.

Ushbu qo`llanmada fizika faniga doir barcha ma`lumotlar qulay va ixshamli tushunarli qilib berilgan.

Ilova Abituriyentlar va Oliy o`quv yurti talababalari uchun mo`ljallangan.