History of Israel

היסטוריה של ארץ ישראל, posiada język hebrajski (עברית) i angielski

(עברית)

ההיסטוריה של ארץ ישראל היא מהקדומות והעשירות בעולם. היא מיושבת ברציפות עוד מהתקופה הפרה-היסטורית ושימשה כנתיב נדידה ע יקרי של בני-אדם קדמוניים מאפריקה לשאר יבשות העולם. היציאות הראשונות של האדם מאפריקה, תחילת השליטה באש, מנהג קבורת המת ים והקמת יישובי הקבע - כל אלה תיעודם בארץ ישראל הוא מהקדומים בעולם.

בנוסף, אזור זה הוא מהראשונים בעולם בו הופיעה חקלאות ובו הוקמו ערים. גודלן של הערים הראשונות שהוקמו לא עלה על כמה עשרות דונמים, אך עם הז מן, ערים אלה התפתחו והיו לערי מדינה משגשגות בעלות קשרי מסחר עם הסהר ה פורה, מצרים ואזורים אחרים. בתקופת הברזל התגבשו בארץ ישראל ממלכות, כממלכות ישראל ויהודה.

(Język angielski)

Historia Izraela obejmuje obszar południowego Lewantu, zwany także Kanaanem, Palestyną lub Ziemią Świętą, na którym leżą współczesne państwa Izrael i Palestyna. Od prehistorii jako części krytycznego korytarza lewantyńskiego, który był świadkiem fal pierwszych ludzi opuszczających Afrykę, do pojawienia się kultury natufijskiej ok. W X tysiącleciu p.n.e. region wkroczył w epokę brązu ok. 2000 p.n.e. wraz z rozwojem cywilizacji kananejskiej, zanim został wasalizowany przez Egipt w późnej epoce brązu. W epoce żelaza powstały królestwa Izraela i Judy, podmioty, które odegrały kluczową rolę w początkach ludów żydowskiego i samarytańskiego, a także tradycji wiary Abrahamowej. Dało to początek judaizmowi, samarytanizmowi, chrześcijaństwu, islamowi, druzizmowi, bahaizmowi i wielu innym ruchom religijnym. Na przestrzeni dziejów Ziemia Izraela znajdowała się pod wpływem lub kontrolą różnych polityk, w wyniku czego historycznie gościła na niej różnorodne grupy etniczne.

W następnych stuleciach region ten podbiły imperia asyryjskie, babilońskie i perskie. W okresie hellenistycznym Ptolemeusze i Seleucydzi rywalizowali o kontrolę nad regionem. Jednak wraz z ustanowieniem dynastii Hasmoneuszy miejscowa ludność żydowska zachowała niezależność przez sto lat, zanim została włączona do Republiki Rzymskiej. W wyniku wojen żydowsko-rzymskich w I i II wieku n.e. wielu Żydów zostało zabitych, wysiedlonych lub sprzedanych w niewolę. Po nadejściu chrześcijaństwa, które zostało przyjęte przez świat grecko-rzymski pod wpływem Cesarstwa Rzymskiego, demografia regionu przesunęła się w stronę nowo odkrytych chrześcijan, którzy do IV wieku zastąpili Żydów jako większość populacji. Jednak wkrótce po skonsolidowaniu islamu na Półwyspie Arabskim pod rządami Mahometa, panowanie bizantyjskich chrześcijan nad Ziemią Izraela zostało zastąpione przez arabski podbój Lewantu w VII wieku. Od XI do XIII wieku Ziemia Izraela stała się centrum sporadycznych wojen religijnych między armiami chrześcijańskimi i muzułmańskimi w ramach wypraw krzyżowych. W XIII wieku Ziemia Izraela stała się przedmiotem najazdów i podbojów Mongołów, choć zostały one lokalnie rozgromione przez sułtanat mameluków, pod którego panowaniem pozostawała aż do XVI wieku. Mamelucy zostali ostatecznie pokonani przez Imperium Osmańskie, a region stał się prowincją osmańską aż do XX wieku.

Pod koniec XIX wieku nastąpiła powszechna konsolidacja żydowskiego ruchu nacjonalistycznego zwanego syjonizmem, w ramach którego nasiliła się alija (powrót Żydów do Ziemi Izraela z diaspory). Podczas I wojny światowej kampania aliantów na Synaju i Palestynie doprowadziła do podziału Imperium Osmańskiego. Wielkiej Brytanii przyznano kontrolę nad regionem na mocy mandatu Ligi Narodów w tak zwanej Obowiązkowej Palestynie. Rząd brytyjski publicznie zobowiązał się do stworzenia żydowskiej ojczyzny. Arabski nacjonalizm sprzeciwił się temu projektowi, domagając się praw Arabów do byłych terytoriów osmańskich i starając się zapobiec migracji Żydów. W rezultacie w kolejnych dziesięcioleciach brytyjskiej administracji narastały napięcia arabsko-żydowskie.